İmar ve Emlak Daire Başkanlığının görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
1) Mülkiyeti Hazineye ait araziler ile tescil harici arazileri tespit etmek, yatırıma elverişli olduğuna karar verilenlerin Bakanlık ve bağlı kuruluşlarının ilgili birimleri ile istişare ve koordine suretiyle tescil, tahsis, devir ve/veya kamulaştırma işlemlerini yürütmek, arazi alanı alt ve üst yapı çalışmaları kapsamında gerekli resmi izinleri almak, arsaya ilişkin hukuki belgeleri (tapu senedi, tapu tescil belgesi, tahsis belgesi, aplikasyon krokisi, imar çapı, yol kotu tutanağı, elektrik, doğalgaz, telekom, içme suyu, kanalizasyon, yağmursuyu hatları vb.) temin etmek, gerekli olan imar planlarını yapmak veya yaptırmak, arsaya yönelik imara esas zemin etüdünü yapmak veya yaptırmak,
2) İmar planlarında "Sağlık Alanı" olarak görünen ve mülkiyeti kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, Hazine veya özel şahıslara ait olan arsa ve arazilerin tespiti ve yatırıma elverişli olduğuna karar verilenlerin, Bakanlığımız ve bağlı kuruluşlarının ilgili birimleri ile istişare ve koordine suretiyle tahsis, devir ve diğer işlemleri yürütmek,
3) Bakanlığa tahsisli taşınmazların envanterini tutmak, düzenli olarak güncellemek,
4) Bakanlığa tahsisli olup, gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin işgalinde bulunan taşınmazların işgalden arındırılması ile işgallere yönelik ecrimisil uygulanması ve tahliye edilmesi için ilgili kamu kurum ve kuruluşları nezdinde talepte bulunmak, gerektiğinde men-i müdahale ve kal davalarının açılmasını sağlamak, kamulaştırmasız el atma davaları ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek,
5) Bakanlığın belirlenmiş ya da belirlenecek olan yatırım planlamaları doğrultusunda kamulaştırma işlemleri için bütçe teklifleri hazırlamak ve hazırlanan Bütçe tekliflerini Bütçe ve Planlama Daire Başkanlığına sunmak,
6) Bakanlık ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı arasında imzalanan protokollere istinaden yapılan veya yapılacak sağlık tesislerinin karşılığında Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ile mahsuplaşma sağlanacak arsaların tespit etmek ve mahsuplaşma işlemlerinin yürütmek,
7) Kamulaştırmalarla ilgili ödeme işlemlerini Bütçe ve Planlama Daire Başkanlığı ile koordineli şekilde yürütmek,
8) Gayrimenkuller ile ilgili ortaya çıkabilecek hukuki sorunları ilgili birimlere intikal ettirme ve süreçleri takip etmek,
9) KÖİ projeleri için uygun görülen arazinin Maliye Bakanlığından tahsisi ile sabit yatırım dönemi hariç otuz yılı geçmemek üzere yüklenici lehine bedelsiz olarak bağımsız ve sürekli nitelikteki üst hakkının kurulması için ön izninin alınmasını, üst kullanım hakkına ilişkin iş ve işlemlerin takibini ve sonuçlandırılmasını sağlamak,
10) Bakanlığa tahsisli taşınmazlar ile yatırımların yönetileceği bir coğrafi bilgi sistemini oluşturmak ve işletmek, coğrafi verileri toplamak, saklamak, işlemek ve kullanmak,
11) Muayene ve kabul komisyonlarının teşkilinde konusunda uzman personel görevlendirmek,
12) Görev alanına giren konularda açılan davalara ilişkin, ilgili mahkeme tarafından istenilen bilgi ve belgeleri yasal süresi içinde Hukuk ve Mevzuat Daire Başkanlığına göndermek
13) Görev alanına giren tüm iş ve işlemlerle ilgili bilgi, belge ve dokümanları muhafaza etmek, YTS (Yatırım Takip Sistemi) girişlerini eksiksiz ve zamanında yapmak, mevzuata uygun arşivlemek ve denetim mekanizmalarına karşı bilgi ve belge sunmak,
14) İmza yetkileri yönergesi ve yetki devri çerçevesinde ilgili tüm kurum ve kuruluşlar ile yazışmaları yapmak,
15) Görevleri kapsamında gerçekleştirdikleri faaliyetler hakkında, koordinasyon sağlamak amacıyla ilgili daire başkanına veya daire başkanlıklarına bildirimde bulunmak.
16) Genel Müdür ve ilgili Genel Müdür Yardımcısı tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.